Mobiliteitsarmoede en klimaatrisico’s treffen kwetsbare groepen het hardst
Reset.Vlaanderen is één van de 2 erkende koepel-en netwerkorganisaties voor de promotie van duurzame ontwikkeling voor de periose 2024-2028. Ze brengt met haar jaarlijkse ‘Just Transition Scan’ de voortgang van de transitie in België in kaart. Dit jaar richt het rapport zich op de vraag: “Wie laten we achter? Een analyse van het adaptatie- en mobiliteitsbeleid in Vlaanderen.” Uit de scan blijkt dat de impact van mobiliteit en klimaatverandering ongelijk verdeeld zijn, met de zwaarste lasten bij kwetsbare groepen. Dit rapport is deels met middelen van het FIDO tot stand gekomen.
Mobiliteitsarmoede treft één op vijf Belgen
De studie wijst op de grote sociale impact van onze auto-afhankelijke mobiliteit. Ongeveer 20% van de Belgen leeft in mobiliteitsarmoede en kan hierdoor niet volwaardig deelnemen aan het dagelijkse leven. Vlaanderen kampt met een versnipperde ruimtelijke ordening en een verspreide bebouwing, waardoor duurzame vervoersopties zoals openbaar vervoer en fietsen niet voor iedereen toegankelijk zijn. Hierdoor blijven veel mensen afhankelijk van de auto.
Bovendien zijn de gevolgen van dit systeem ongelijk verdeeld. Mensen met hogere inkomens beschikken vaker over een auto of fiets en hebben daardoor meer toegang tot mobiliteit. Zij leggen meer kilometers af, maar ondervinden minder hinder van luchtvervuiling en andere negatieve effecten van automobiliteit. Kwetsbare groepen – zoals mensen met een laag inkomen – veroorzaken minder vervuiling, maar worden juist het hardst getroffen door de negatieve gevolgen van automobiliteit op hun gezondheid en het klimaat.
Klimaatrisico’s vergroten sociale ongelijkheid
Ook de impact van de klimaatcrisis treft sociale groepen ongelijk. Stedelijke gebieden met veel verharding en ondoordringbare bodems worden extra getroffen door hitte en wateroverlast. Kwetsbare groepen – waaronder mensen met lage inkomens, ouderen en mensen met beperkte mobiliteit – lopen een groter risico. Zij worden vaker blootgesteld aan klimaatrisico’s, maar hebben minder middelen om zich aan te passen. Daarnaast hebben ze minder inspraakmogelijkheden in het klimaatbeleid.
Rechtvaardige transitie
Het Vlaams klimaatadaptatieplan schiet tekort in structurele maatregelen om deze ongelijkheden aan te pakken. Toch liggen er kansen, stelt Reset.Vlaanderen. Een rechtvaardige mobiliteitstransitie moet zowel mobiliteitsarmoede bestrijden als overconsumptie van mobiliteit beperken. Tot slot, moet er een beleid komen dat investeert in toegankelijke en duurzame vervoersopties, en dat kwetsbare groepen beter beschermt tegen de gevolgen van de klimaatverandering.
