"Voor ALLE vrouwen en meisjes: rechten, gelijkheid en empowerment"

07 March 2025

Op zaterdag 8 maart wordt de Internationale Vrouwendag gevierd. In 1977 heeft deze symbolische datum een permanent karakter gekregen onder impuls van de Verenigde Naties, hoewel er toen al meer dan een eeuw lang acties en strijd werden gevoerd. Op deze historische dag stellen we de nog steeds wijdverbreide genderongelijkheden in onze samenlevingen aan de kaak en kunnen we de koers wijzigen om te evolueren naar meer vertegenwoordiging en participatie van vrouwen in alle sectoren.

Het thema van dit jaar, "Voor ALLE vrouwen en meisjes: rechten, gelijkheid en empowerment", roept op tot acties die kansen, succes en gelijke rechten voor alle vrouwen kunnen waarmaken. Zo kunnen we geleidelijk een feministisch gekleurde toekomst inluiden waarbij niemand achterblijft. De volgende generatie empoweren, staat centraal in deze visie. Ze bestaat erin vrouwen en meisjes de middelen te geven om de stuwende kracht te zijn voor een duurzame verandering. Er is een sterke wil om doelstelling 5 van de 17 doelstellingen van de Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling te consolideren.

Vrouwen volmaakte gelijkheid bieden is de beste manier om de beschaving ten goede te komen en de intellectuele krachten van de mens te verdubbelen. - Audrey Azoulay, Directeur-generaal van UNESCO.

30e verjaardag van de Verklaring en het Actieprogramma van Beijing

2025 zal doorslaggevend zijn voor het nastreven van gendergelijkheid en empowerment van vrouwen in de wereld, want dit jaar wordt de 30e verjaardag van de Verklaring en het Actieprogramma van Beijing gevierd. De Verklaring en het Actieprogramma van Beijing werd door 189 staten aangenomen tijdens de vierde Wereldvrouwenconferentie van 1995 in Beijing (Peking), China. Het blijft het meest vooruitstrevende en internationaal aanvaarde kader voor de rechten van vrouwen en meisjes. Het actieprogramma dient nog steeds als leidraad voor beleid, programma’s en investeringen die een impact hebben op cruciale domeinen van ons leven, zoals onderwijs, gezondheid, vrede, politieke participatie, economische autonomie, media en vooral de uitbanning van geweld tegen vrouwen en meisjes. Deze kwesties moeten dringend worden aangepakt. Er moet prioriteit worden gegeven aan kwesties als klimaatrechtvaardigheid en de cruciale rol van digitale technologieën, aangezien er nog maar vijf jaar rest om de duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen te bereiken.

Deze 30e verjaardag valt samen met een toenemende veiligheidscrisis en andere crisissen die alleen maar erger worden, het vertrouwen in de democratie ondermijnen en de ruimte voor burgers doen inkrimpen. Vorig jaar leefden 612 miljoen vrouwen en meisjes in de harde realiteit van gewapende conflicten, een verontrustende stijging van 50% in slechts een decennium.

Het thema van dit jaar is een strijdkreet om actie te ondernemen op drie belangrijke gebieden:

Bevorderen van de rechten van vrouwen en meisjes: onophoudelijk strijden voor alle mensenrechten van vrouwen en meisjes, door actie te ondernemen tegen alle vormen van geweld, discriminatie en uitbuiting.
Bevorderen van gendergelijkheid: wegnemen van systemische obstakels, het patriarchaat ontmantelen, diepgewortelde ongelijkheid aanpakken en de stem van gemarginaliseerde vrouwen en meisjes en van jongeren versterken, om hun inclusie en empowerment te waarborgen.
Bevorderen van empowerment: het herdefiniëren van machtsstructuren door inclusieve toegang tot onderwijs, werkgelegenheid, managementfuncties en beslissingsruimtes. Prioriteit geven aan kansen voor jonge vrouwen en meisjes om leiding te geven en te innoveren.

Ondanks de aanzienlijke vooruitgang op het gebied van vrouwenrechten sinds de goedkeuring van het Actieprogramma van Beijing in 1995 moet de wereld het hoofd bieden aan nieuwe en cumulatieve crisissen en gaan de rechten erop achteruit. Op deze Internationale Vrouwendag is het des te belangrijker dat we ons krachtig en vastberaden inzetten voor de rechten van de vrouw. De wereld kan niet opnieuw een stap terug zetten.

Rechten van de vrouw in de wereld: blijvende achteruitgang

Gezien de omvang en de ernst van de crisissen moet er dringend gendergelijkheid worden bewerkstelligd. Als gevolg van discriminatie hebben vrouwen beperkte toegang tot eigendom, sociale bescherming, financiële diensten zoals krediet en spaartegoeden, alsook beroepsmogelijkheden. Op de arbeidsmarkt wordt nog steeds gediscrimineerd ten aanzien van vrouwen, aangezien ze vaak informele, onzekere en ondergewaardeerde banen krijgen. Het belemmert hun beroepsontwikkeling, door een onevenredige balans tussen huishoudelijke taken en zorg, ten koste van betaalde kansen.

ESSENTIËLE GEGEVENS
2,4 miljard vrouwen in de actieve wereldbevolking hebben niet dezelfde economische kansen als mannen; Slechts 18,3% van de bedrijven wordt geleid door vrouwen; De loonkloof tussen mannen en vrouwen bedraagt 20%, ongeacht de gelijke diploma's en loopbaanduur; Het bbp per inwoner kan met 20% worden verhoogd door eenvoudigweg de genderkloof te dichten; Uit een gegevensanalyse van 219 landen over de periode 1970-2009 is gebleken dat de kindersterfte met 9,5% is gedaald voor elk bijkomend jaar waarin vrouwen in de vruchtbare leeftijd naar school gingen. Tussen 1970 en 1990 hebben 4,2 miljoen kinderen kunnen overleven dankzij een betere opleiding voor vrouwen; Als de tewerkstellingsgraad van vrouwen op het huidige niveau blijft, kan Europa tegen 2040 een tekort van 24 miljoen werknemers verwachten. Indien het echter dichter aanleunt bij de werkgelegenheidsgraad van de mannen, zullen er nog slechts 3 miljoen werknemers te kort zijn; Uit een analyse van de ondernemingen op de Fortune 500-ranglijst is gebleken dat het totale rendement voor aandeelhouders 34% hoger ligt bij ondernemingen met het hoogste percentage vrouwen in managementfuncties; De verschillen in zorg verkleinen en de diensten met fatsoenlijke banen uitbreiden kan tegen 2030 bijna 300 miljoen banen opleveren. _{De meeste van deze gegevens zijn afkomstig van}_{UN Women.}

ESSENTIËLE GEGEVENS

2,4 miljard vrouwen in de actieve wereldbevolking hebben niet dezelfde economische kansen als mannen;
Slechts 18,3% van de bedrijven wordt geleid door vrouwen;
De loonkloof tussen mannen en vrouwen bedraagt 20%, ongeacht de gelijke diploma's en loopbaanduur;
Het bbp per inwoner kan met 20% worden verhoogd door eenvoudigweg de genderkloof te dichten;
Uit een gegevensanalyse van 219 landen over de periode 1970-2009 is gebleken dat de kindersterfte met 9,5% is gedaald voor elk bijkomend jaar waarin vrouwen in de vruchtbare leeftijd naar school gingen. Tussen 1970 en 1990 hebben 4,2 miljoen kinderen kunnen overleven dankzij een betere opleiding voor vrouwen;
Als de tewerkstellingsgraad van vrouwen op het huidige niveau blijft, kan Europa tegen 2040 een tekort van 24 miljoen werknemers verwachten. Indien het echter dichter aanleunt bij de werkgelegenheidsgraad van de mannen, zullen er nog slechts 3 miljoen werknemers te kort zijn;
Uit een analyse van de ondernemingen op de Fortune 500-ranglijst is gebleken dat het totale rendement voor aandeelhouders 34% hoger ligt bij ondernemingen met het hoogste percentage vrouwen in managementfuncties;
De verschillen in zorg verkleinen en de diensten met fatsoenlijke banen uitbreiden kan tegen 2030 bijna 300 miljoen banen opleveren.

_{De meeste van deze gegevens zijn afkomstig van}_{UN Women.}

Een dag met een rijke geschiedenis

De Internationale Vrouwendag heeft zijn oorsprong in de vrouwendemonstraties begin twintigste eeuw in Europa en de Verenigde Staten, waarin wordt opgeroepen tot gelijke rechten, betere arbeidsvoorwaarden en stemrecht. Dit werd in 1977 door de Verenigde Naties geformaliseerd.

In 1900 kregen vrouwen in België het recht om vrij over hun loon te beschikken, zonder dat ze daarvoor toestemming van hun man hoefden te vragen. Vanaf 1921 werd de verloning van onderwijzers en onderwijzeressen gelijkgesteld. Het was de eerste keer in België dat het loon officieel werd losgekoppeld van de verwijzing naar het geslacht van de werknemer.
In 1920 werden vrouwen bij wet kiesgerechtigd bij de gemeenteraadsverkiezingen. In 1948 werden alle beperkingen op het stemrecht voor vrouwen opgeheven.
In 1956 vond dokter Gregory Pincus de anticonceptiepil uit. Hoewel de pil al enkele jaren in gebruik was, werd de wet voor anticonceptie pas op 28 december 1967 in België uitgevaardigd.
Vanaf 1969 was het bij wet verboden dat werkgevers vrouwen ontslaan wegens huwelijk of zwangerschap.
Vanaf 1 september 1970 was het in het officieel onderwijs verplicht om zowel mannen als vrouwen in het personeel te hebben. Dat werd grotendeels door Europese richtlijnen ondersteund. In het katholiek onderwijs daarentegen werd dit pas in 1990 doorgevoerd.
In 1976 werd bij wet volledige gelijkheid van de echtgenoten afgekondigd, waardoor de vrouw haar man niet langer moest gehoorzamen.
In 1978 legde de wet de volledige gelijke behandeling van mannen en vrouwen op in het kader van de werkgelegenheid en de economische betrekkingen in het algemeen. In 1999 zal een nieuwe wet deze beginselen bevestigen.
In 1989 werd verkrachting tussen echtgenoten bij wet bestraft. Voorheen was geslachtsgemeenschap tussen de vrouw en haar man een "echtelijke plicht".
In 1991 werd de vrijwillige zwangerschapsonderbreking (VZO) gelegaliseerd (uit het strafrecht gehaald), waardoor vrouwen een ongewenste zwangerschap kunnen beëindigen met de hulp van een arts.
In 2002 wordt artikel 10 van de Grondwet, dat de gelijkheid van alle Belgen voor de wet bevestigt, aangevuld met: “De gelijkheid van vrouwen en mannen is gewaarborgd.” In datzelfde jaar werd het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (op federaal niveau) opgericht.
Ondanks de vooruitgang de afgelopen eeuw zijn er nog steeds ongelijkheden, onder meer op het gebied van de verloning. Vrouwen worden voor gelijkwaardig werk nog steeds slechter betaald dan mannen. Tot op heden gaapt er een loonkloof van 20% tussen mannen en vrouwen met gelijke diploma's en loopbaanduur.

Ondanks de vooruitgang de afgelopen eeuw zijn er nog steeds ongelijkheden, onder meer op het gebied van de verloning. Vrouwen worden voor gelijkwaardig werk nog steeds slechter betaald dan mannen. Tot op heden gaapt er een loonkloof van 20% tussen mannen en vrouwen met gelijke diploma's en loopbaanduur. Geweld tegen vrouwen blijft een plaag in onze maatschappij. Nog steeds is meer dan een op de vijf vrouwen (22%) slachtoffer van fysiek en/of seksueel geweld door haar partner en/of ex-partner.

We moeten het paradigma en de notie van de rol van een vrouw in de samenleving veranderen. We moeten de stereotypen doorbreken. Zonder deze fundamentele verandering in de samenleving kan er noch individueel, noch in de wetenschap iets veranderen.. - Dragana Ilic , adjunct-professor voor het departement Astronomie, Universiteit van Belgrado (Servië).

Wat te doen op de Internationale Vrouwendag?

In België
De vzw Amazone organiseert op deze dag een reeks activiteiten in Brussel, Wallonië en Vlaanderen. Ontdek ze hier.

Officiële herdenking van de VN
Op vrijdag 7 maart om 16.00 uur wordt de Internationale Vrouwendag gevierd met inspirerende persoonlijkheden uit de wereld van het activisme, het zakenleven, het entertainment, de kunst, de sport en de mensenrechten etc. Je kan eveneens genieten van een speciale voorstelling van een Boradwaygezelschap! Volg dit evenement live op UN Web TV of op het YouTube-kanaal van de VN.