60 jaar anti-racismeverdrag: vooruitgang en uitdagingen in de strijd tegen raciale discriminatie

18 March 2025

Op 21 maart 2025 staat de Internationale Dag tegen Raciale Discriminatie in het teken van het 60-jarig bestaan van het Internationaal Verdrag inzake de Uitbanning van Alle Vormen van Rassendiscriminatie (ICERD). Dit verdrag, dat op 21 december 1965 door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties werd aangenomen, markeerde een historisch keerpunt in de wereldwijde strijd tegen racisme en discriminatie. Het heeft geleid tot fundamentele hervormingen en een wereldwijde erkenning van het recht op gelijke behandeling voor iedereen.

Een historisch verdrag met blijvende impact

ICERD was het eerste kernverdrag van de VN op het gebied van mensenrechten en legde de basis voor verdere internationale inspanningen om racisme te bestrijden. Het verdrag verplicht staten om raciale discriminatie in al haar vormen te verbieden en te bestrijden, inclusief het uitbannen van racistische wetten en praktijken.

Sinds de goedkeuring hebben bijna alle VN-lidstaten het verdrag geratificeerd, waardoor het een van de meest universeel erkende verdragen is geworden. Dankzij ICERD zijn er in veel landen antidiscriminatiewetten ingevoerd, zijn er instituten opgericht om racisme te bestrijden, en heeft het verdrag gediend als basis voor verdere internationale initiatieven tegen raciale ongelijkheid.

Herdenking en reflectie: vooruitgang en uitdagingen

Het 60-jarig bestaan van ICERD biedt een kans om stil te staan bij de geboekte vooruitgang, maar ook bij de hardnekkige uitdagingen die blijven bestaan. Hoewel het apartheidsregime in Zuid-Afrika is afgeschaft en racistische wetten in veel landen zijn verdwenen, blijven discriminatie en raciale ongelijkheid een realiteit voor miljoenen mensen wereldwijd.

In veel landen kampen minderheidsgroepen nog steeds met structurele achterstelling, gebrek aan gelijke kansen in onderwijs en werkgelegenheid, en disproportioneel geweld door politie en andere instanties. Ook de opkomst van extremisme, xenofobie en haatspraak, vooral via sociale media, onderstreept de voortdurende noodzaak van een krachtig beleid tegen racisme.

De oorsprong van de Internationale Dag tegen Raciale Discriminatie

De VN stelde deze dag in als herdenking van de tragedie van Sharpeville in Zuid-Afrika. Op 21 maart 1960 opende de politie daar het vuur op een vreedzaam protest tegen de apartheid, waarbij 69 demonstranten om het leven kwamen. Dit bloedbad schokte de wereld en vormde een katalysator voor de internationale anti-apartheidsbeweging.

In 1979 besloot de Algemene Vergadering van de VN dat elk jaar een week van solidariteit zou worden georganiseerd met volkeren die strijden tegen racisme en discriminatie, beginnend op 21 maart. Deze initiatieven blijven cruciaal om het bewustzijn over racisme te vergroten en actie te stimuleren.

Belangrijke VN-initiatieven in de strijd tegen racisme

Door de jaren heen heeft de VN verschillende initiatieven genomen om racisme wereldwijd te bestrijden. Een van de belangrijkste mijlpalen was de Wereldconferentie tegen Racisme in 2001, die leidde tot de Durban Declaration and Programme of Action (DDPA). Dit document blijft tot op heden de meest gezaghebbende en uitgebreide blauwdruk voor de bestrijding van raciale ongelijkheid, xenofobie en gerelateerde vormen van intolerantie.

In 2013 riep de VN het Internationale Decennium voor Mensen van Afrikaanse Afkomst uit (2015-2024), met als thema “Mensen van Afrikaanse afkomst: erkenning, gerechtigheid en ontwikkeling”. Dit initiatief richt zich op het aanpakken van de historische en hedendaagse onrechtvaardigheden waarmee mensen van Afrikaanse afkomst worden geconfronteerd en roept op tot concrete beleidsmaatregelen voor hun bescherming en vooruitgang.

Evenementen ter gelegenheid van de 60e verjaardag van ICERD

Ter ere van deze belangrijke mijlpaal organiseert de VN verschillende evenementen:

21 maart 2025: Een herdenkingsbijeenkomst in de Algemene Vergadering in New York, waarin VN-leiders en wereldwijde vertegenwoordigers reflecteren op de impact van ICERD en de toekomst van de strijd tegen racisme.
27 maart 2025: De 58e zitting van de Mensenrechtenraad, waarin staten en maatschappelijke organisaties de voortgang in de bestrijding van racisme zullen evalueren en nieuwe initiatieven zullen bespreken.